Hyperiaceae familyasına ait çok yıllık otsu bir bitki olan sarı kantaron, Türkiye’de binbirdelik otu, kan otu, koyunkıran; dünyada ise yaklaşık olarak Vaftiz John’u anma günü olan 24 Haziran’da çiçek açtığı için St. John’ s Wort olarak da bilinmektedir. Ilıman iklim görülen bölgelerde yetişmektedir. Güneşli ve iyi yağış alan havayı, kireçli toprakları tercih etmektedir. Yaprakları oval şekilde olup 5 adet petal 5 adet sepale sahiptir. Petalleri hiperisin içeren yağ hücreleri taşıdığından parlak sarı renktedir. Yaz ortasında çiçek açar, 80 cm’e kadar uzayabilir.
Drog Olarak Kullanılan Kısımları: Toprak üstü (Hyperici herba)
Aktif Bileşenleri: Hiperisin, Hiperforin, Flavanoidler, Tanen
Sarı Kantaron Dahili Kullanımı
- Yapraklarında bulunan hiperisin adı verilen kırmzı renkli pigment sayesinde özellikle Influenza, Herpes, Hepatit B ve C’ye karşı güçlü antiviral aktiviteye sahiptir.
- Depresyon, anksiyete, mevsimsel duygu durumu değişikliklerinde kullanılmaktadır.
- Hafif ve orta şiddetli depresyon tedavisinde antidepresan etkinliği klinik olarak kanıtlanmış tek bitkidir. Avrupa Birliğinde de kullanım onayı almıştır.
- Menopozda Cimicifuga rasemosa (L.) Nutt. ile birlikte kullanıldığında eşlik eden ruh hali dengesizliklerine iyi gelmektedir.
- Uzun vadede kullanıldığında sinirsel gerginlik ve yorgunluğu azaltmaya yardımcı olur.
- Hafif gastrointestinal rahatsızlıkların rahatlatılmasında kullanılır.
Sarı Kantaron Haricen Kullanımı
- Alman Farmakopesi 6’ya göre H.perforatum‘un ezilmiş taze çiçekleri (25 kısım) bir şişeye alınarak üzerine zeytinyağı (100 kısım) ilave edilir. Karışım yaklaşık 15-30°C sıcaklıklarda maserasyona bırakılır.
- Yağ parlak kırmızı hale gelene kadar 6 hafta boyunca güneşli bir yerde saklanır. Bu süre boyunca şişe aralıklarla karıştırılmalıdır.
- Hazırlanan maserat haricen yara, yanık tedavisinde antiseptik ve yara iyi edici olarak kullanılabilmektedir.
Bitki Çayının Hazırlanışı
Hafif ila orta dereceli depresyon, gerginlik, anksiyete, duygudurum değişiklikleri, sindirim bozukluklarında toprak üstü kısımlarından infüzyonla hazırlanan bitki çayı faydalıdır.
- 2-3 gram bitki drogunun üzerine 150 mL sıcak su ilave edilir.
- Günde 2 kez tüketilebilir.
- 6 hafta boyunca kullanılmalıdır.
Uyarılar
- Güvenlik verilerinin eksikliği nedeniyle sadece tıbbi gözetim altında kullanılmalıdır.
- Hafif gastrointestinal yan tesirler (mide bulantısı, karın ağrısı gibi), alerjik reaksiyonlar, yorgunluk, huzursuzluk görülebilir..
- Rahim kasılmalarına neden olabileceği için özellikle hamilelik ve emzirme döneminde dahili kullanımından kaçınılmalıdır.
- 18 yaşından küçüklere kullanımı önerilmez.
- Taşıdığı hiperisin, hiperforin ve psödohiperisin gibi naftodiantron grubu bileşikleren dolayı fototoksik özellik gösterir. Güneş ışığına hassasiyet oluşabilir.
- Yüksek tanen içeriğinden dolayı konstipasyon (kabızlık) ve şişkinlik yapabilir.
- Tiramin içeren besinlerle (peynir, eski kaşar, şarap gibi) kullanıldığında hipertansiyona neden olabilir.
- 4-6 haftadan fazla kullanılmamalıdır.
İlaç Etkileşimleri
- St. John’ s Wort, sitokrom P450 (CYP) izoenzimlerini (3A4, 2C19, 2C9) indüklediği için birçok ilaçla etkileşim potansiyeli olan bir bitkidir. Özellikle bu enzimlerle metabolize olan bir ilaçların kan konsantrasyonunu azaltır bu durum da kullanılan ilaçtan istenilen yeterli etkinin alınmamasına neden olur. Bu nedenle ilaçlarla beraber Sarı Kantaron kullanılmamalıdır.
- Yapılan çalışmalarda Hpericum ile oral kontraseptifler eş zamanlı kullanıldığında bu tür ilaçların klerensini arttırdığı ve yarı ömürlerini kısalttığı belirtilmiştir.
- Kanın pıhtılaşmasını önleyen ilaçların (varfarin, fenprokumon gibi) plazma düzeylerini düşürebilir.
- Serotonin geri alım inhibitörleri (sertrain, nefazodon, paroksetin gibi) ile birlikte kullanıldığında hastalarda serotonin sendromu oluşma riski vardır.
Daha detaylı bilgilere ulaşmak için makale önerilerimize göz atabilirsiniz:
1) Hypericum perforatum L.’nin Yeni Farmasötik Uygulamaları
2) Hypericum perforatum L.’nin Kimyasal, Farmakolojik ve Klinik Özellikleri
3) Depresyon Tedavisinde Hypericum perforatum L.’nin Kullanımı
Bilgini Test Et
Yanlış kısa kod girildi
Kaynaklar
- Demirezer, Ö., Ersöz, T., Saraçoğlu, İ., Şener, B., Köroğlu, A., Yalçın, F. (2019). A’dan Z’ye Tıbbi Bitkiler. İstanbul: Hayykitap.
- Chevallier, A. (2016). Encyclopedia of Herbal Medicine. New York: Penguin Random House.
- Braun, L., Cohen, M. (2015). Herbs and Natural Supplements. Australia: Elsevier.
- Edwards, S., Rocha, I., Williamson, E., Heinrich, M. (2015). Phytopharmacy. United Kingdom: Wiley-Blackwell.
- Ersoy, E., Özkan, E., Mat, A. Yeni Çalışmalar Işığında Hypericum Türlerinin Farmakolojik Aktiviteleri. İstanbul üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Sağlık Bilimlerinde İleri Araştırmalar Dergisi, 2(2), 71-79.
- Hausan, S., Vlachojannis, J., McLachlan, A. Understanding drug interactions with St. John’s Wort (Hypericum perforatum L.) impact of hyperforin content. Journal of Pharmacy and Pharmacology, 71(1), 129-138.
- Görsel kaynağı
