Beyaz Şakayık (Paeonia Lactiflora Pall.)

Beyaz şakayık, Çin şakayığı olarak da bilinen Paeonia lactiflora Pall.; Paeoniaceae familyasından çok yıllık otsu çiçekli bir bitkidir. Doğu Tibet’ten kuzey Çin’e ve doğu Sibirya’ya kadar olan Orta ve Doğu Asya‘ya özgüdür. Habitatları kuru, açık taşlık yamaçlar, nehir kıyıları ve seyrek ormanlık kenarlarıdır. Yaklaşık 70 cm uzunluğunda geniş gövdesi üzerinde çıkan 9 loblu yaprakları vardır. Çiçekleri ilkbaharın sonlarında tomurcuklanır. Çiçeğiyle kelebeklerin ilgisini çeker. Beyaz şakayıkların Çin’deki tıbbi kullanımı 1.500 yıl öncesine kadar uzanır. Drog olarak kök kısımları kullanılır. Çin’de jinekolojik problemler, karın krampları gibi durumlarda kullanılan “Four Things Soup (Female Tonic)” tarifinin ana malzemesidir. Yaygın olarak jinekolojik problemlerde, menopozla ilişkili kızarıklıklar, adet döngüsünün düzenlenmesi ve hafifletilmesi, menorajinin (anormal uterin kanama (AUK) kategorisinde bir durum) neden olduğu anemilerde kullanılır.

Şakayık kökünün ana bileşeni monoterpen glikozit, paeoniflorin ve albiflorinlerdir. Kökte flavonoidler, proantosiyanidinler, tanenler, kompleks polisakkaritler, terpenoidler ve triterpenoidler de vardır.

Drog olarak kullanılan kısımları: Kökü (Paeoniae radix alba)

Beyaz Şakayik Harici Kullanım Faydaları

• Beyaz şakayık özellikle dermokozmetikte fazlaca kullanılan bir bitkidir. Beyaz şakayık kökü cilt bariyerini güçlendirir. İçerdiği paeoniflorin sayesinde cildi rahatlatır ve antimikrobiyal etki gösterir. Ayrıca paeoniflorin güçlü bir antioksidandır. Cildi UV ışınlarından korur ve yaşlanma karşıtı etki gösterir. Hassas cilt tipi için bile uygundur.

• Beyaz şakayık kökünden elde edilen uçucu yağ aromaterapide sıklıkla kullanılır. Stresi azaltma, ruhu dinlendirme, uykuyu düzenleme gibi faydalarının yanı sıra böcekleri uzaklaştırıcı etkisi de vardır.

• Uçuk tedavilerinde antiviral olarak kullanılır.

Beyaz Şakayık Dahili Kullanım Faydaları

• Paeoniflorin içeriği ile antiinflamatuvar ve antispazmodik etkisi vardır. Ayrıca Kan basıncını düşürür ve kalbe kan akışını destekler

• Beyaz şakayık kökü menstrual bozukluklarda etkilidir. Ağır kanamalar, dönemler arası kanamalar, dismenore tedavisinde yardımcı olur.

• Polikistik Over Sendromu (PCOS) nedeniyle yükselen testosteron seviyesini düşürür. Ovulasyonu kolaylaştırır. Östrojen üretimini arttırır.

• Mental sağlığı ve hafızayı destekler.

• Menopoz döneminde sıkça yaşanan sıcak basması ve gece terlemelerini azaltır.

• Tip 2 diyabet oluşumunu önler.

Dahili Kullanım Hazırlanışı

• Beyaz Şakayık Kökü Çayının Dekoksiyon Yöntemiyle Hazırlanışı: 1,5-4 gram beyaz şakayık kökü üzerine oda sıcaklığında 200 ml su ilave edilerek ağzı kapalı bir kapta 20-30 dk kaynatılır. Süzülerek içilir. Günlük dozu 1,5-4 gram arasıdır. Beyaz Şakayık çayının günde üç kere 75 ml miktarda içilmesi önerilir.

• Four Things Soup (Female Tonic): Çin’de kadınların jinekolojik sorunları için sıklıkla kullandıkları geleneksel bir tariftir. Birbiri ile kullanıldığında etkilerini arttıran dört tane drogtan oluşur: Ligusticum wallachii kökü, Beyaz Şakayık kökü, Angelica sinensis kökü (Çin melekotu) ve Rehmannia glutinosa kökü. Hazırlanışı: Her kökten eşit olacak şekilde parçalarını karıştırın. Karışımın 15 gramına oda sıcaklığında 750 ml su ilave edin ve yaklaşık 30 dk kaynatın. Her doz 80 ml olacak şekilde günde 3 doz alabilirsiniz.

Uyarılar

• Hamilelik: Beyaz Şakayık kökü, abortif (çocuk düşürtücü) etki gösterebilir. Bu yüzden güvenlik nedeniyle kontrendikedir.
• Emzirme: Emzirirken beyaz şakayık kökünün kullanmanın güvenli olup olmadığını bilmek için yeterli güvenilir bilgi yoktur.
• Çocuklar: Beyaz Şakayık kökü, en az 1 yaşındaki çocuklar tarafından çocuklar için önerilen dozlarda ağız yoluyla alındığında güvenlidir.
• Kanama bozuklukları: Şakayık kanın pıhtılaşmasını yavaşlatabilir. Kanama bozukluğunuz varsa kullanmayın.
• Meme kanseri, rahim kanseri, yumurtalık kanseri, endometriozis veya rahim miyomları gibi hormona duyarlı durumlar: Beyaz Şakayık özü östrojen gibi davranabilir. Östrojene maruz kalmanın daha da kötüleştirebileceği herhangi bir durumunuz varsa şakayık kullanmayın.
• Cerrahi: Şakayık kanın pıhtılaşmasını yavaşlatabilir. Bu, ameliyat sırasında ve sonrasında kanama olasılığını artırabilir. Planlanmış bir ameliyattan en az 2 hafta önce şakayık kullanmayı bırakın.

İlaç Etkileşimleri

• Beyaz Şakayık, Fritillaria verticillata Willd., Cuscuta japonica Choisy ve Rheum officinale Baill drogları ile birlikte kullanılmaması gereklidir.
• Herhangi bir klinik rapor olmamasına rağmen Beyaz Şakayık kökünün, antikoagülan ve antitrombosit ilaçlarla birlikte kullanılmaması önerilir.
• Beyaz Şakayık, antibiyotiklerle eş zamanlı kullanılmamalıdır. Antibiyotiklerin bağırsak florasına verdiği zarar, Beyaz Şakayığın aglikonlarını ayırma sürecini etkileyebilir ve teorik olarak Beyaz Şakayığın etkinliğini azaltabilir.
• Phenytoin gibi antiepileptik ilaçlarla eş zamanlı kullanımı, antiepileptik ilaçların emilimini yavaşlatacağına dair pre-klinik çalışmalar bulunmaktadır.

Daha detaylı akademik bilgi sahibi olmak isteyen kullanıcılarımız için makale önerilerimizi inceleyebilirsiniz:

1) Integrated network pharmacology and metabolomics to dissect the combination mechanisms of Bupleurum chinense DC-Paeonia lactiflora Pall herb pair for treating depression

2) Paeonia lactiflora Pall. Polysaccharide alleviates depression in CUMS mice by inhibiting the NLRP3/ASC/Caspase-1 signaling pathway and affecting the composition of their intestinal flora

Bilgini Test Et

Yanlış kısa kod girildi

Kaynakça

1. Chevallier, A. (2016). Encyclopedia of herbal medicine (3rd ed.). DK Publishing. s.117, 315, 316.
2. Edwards, S. E., da Costa Rocha, I., Williamson, E. M. & Heinrich, M. (2015). Phytopharmacy: An Evidience-Based Guide to Herbal Medicinal Products. Willey-Blackwell. s. 481-486.
3. https://www.ema.europa.eu/en/medicines/herbal/paeoniae-radix-alba
4. Rooney, S., & Pendry, B. (2014). Phytotherapy for polycystic ovarian syndrome: a review of the literature and evaluation of practitioners’ experiences. Journal of herbal medicine, 4(3), 159-171.
5. Qiu, J., Chen, M., Liu, J., Huang, X., Chen, J., Zhou, L., … & Jeulin, S. (2016). The skin‐depigmenting potential of Paeonia lactiflora root extract and paeoniflorin: in vitro evaluation using reconstructed pigmented human epidermis. International Journal of Cosmetic Science, 38(5), 444-451.
6. Lee, K. H., Lee, J. P., & Kim, W. (2020). Effects of a complex mixture prepared from agrimonia, houttuynia, licorice, peony, and phellodendron on human skin cells. Scientific Reports, 10(1), 22132.
7. Lee, S. C., Kwon, Y. S., Son, K. H., Kim, H. P., & Heo, M. Y. (2005). Antioxidative constituents from Paeonia lactiflora. Archives of pharmacal research, 28, 775-783.
8. Yan, Z., Xie, L., Li, M., Yuan, M., Tian, Y., Sun, D., … & Niu, L. (2021). Phytochemical components and bioactivities of novel medicinal food–peony roots. Food Research International, 140, 109902.